Mekke'nin Kuruluşu Tarihçesi
Mekke'nin Kuruluşu Tarihçesi
Mekke-yi Mükerreme'ye ilk yerleşenler, Hz. İbrahim (as) "Ey bizim Rabbimiz! Ben zürriyetimden bir kısmını senin kutsal måbedi'nin yanında, ekin bitmez bir vådide yerleştirdim. Ey bizim Rabbimiz! Namazı gereğince kılsınlar diye böyle yaptım Ya Rabbi Artık insanların bir kısmının gönüllerini onlara doğru yönelt, onları her türlü ürünlerden rızıklandır ki Sana şükretsinler diyerek Yüce Rabbi'ne yalvarırken oraya bırakmış olduğu Hz. İsmail (a.s) ve annesi Hz. Hacer'dir.
Yüce Allah onun duasını hemen kabul buyurmuş, Hz. Hacer oğlunun su ve yiyecek olarak sahip oldukları her şey bitince dertli ve bağrı yanık ana Safa ile Merve arasında su aramaya koyuldu ardından Yüce Allah Cebrail'i (a.s) gönderdi ve kanadıyla yere vurunca Hz. Ismail'in (a.s) ayaklarının altından su fışkırdı. Şam tarafından gelmekte olan Cürhüm kabilesinden bir grup yolcu buraya uğradıklarında suyu gördüler ve burada kalıp Hz. Hacer'e komşu olmak için izin istediler. Hz. Hacer (a.s) tekliflerini kabul edince Cürhümlüler de Hz. Ismail'e (a.s) bağırlarını açtı ve Hz. İsmail (a.s) onların içinde büyüyüp gelişti. Zamanla Arapça'yı öğrendi ve onlardan biriyle evlendi. Bu evlilikten tarihçilerin "arab-ı müsta'rabe" dedikleri bir nesil meydana geldi ve böylece Mekke- yi Mükerreme, dağlarının eteklerinde birçok farklı evin bulunduğu ve insanların yaşadığı yerleşik bir yer haline geldi. Yüce Allah, Hz. İbrahim'e (a.s) evini (Kâbe-i Muazzama) inşa etmesini, insanların hacca gelmesi için onlara çağrıda bulunmasını emir buyurdu. Yüce Allah'ın murat etmiş olduğu insanlar da gelip haclarını yaptılar ve böylece Mekke-yi Mükerreme'ye gelen ilk hacılar oldular.
Hz. İsmail (a.s), bir dönem Käbe işlerini üstlendi, daha sonra da onun çocukları bu işe baktı ve nihayetinde Kâbe'nin bakımı Madad b. Amr'a intikal etti. Bu şekilde Mekke-yi Mükerreme ve Kabe'nin idaresi Cürhümlülerin eline geçmiş oldu. Onlar da belli bir dönem Käbe'ye ve hacılara hizmet etti. Yaklaşık olarak M. 3. asrın sonlarına doğru Kâbe ve Harem-i Şerif'i küçümseyen ve hafife alan bir nesil türedi. Yüce Allah da onlara Rabia b. Haris liderliğindeki Yemenli Huzaa kabilesini musallat etti ve bu kabile onları ezip geçerek Harem-i Şerif'in işlerini üstlendi. Rabia'nın ölümünden sonra liderliğe Huzaa kabilesinden Amr b. Lühey geçti ve çok kötü bir örnek sergiledi. Kâbe'nin etrafına putlar yerleştirerek Hz. İbrahim (a.s)'ın saf ve hanîf dinini değiştirdi.
Kimi rivayetler, Himyer kralı Es'ad'ın Kâbe'yi yıkmak ve Mekke- yi Mükerreme'nin zenginliklerine el koymak için geldiğini, ancak görmüş olduğu ilâhî bir işaret üzerine bundan vazgeçtiğini, Kâbe'ye saygı gösterdiğini, 10 gün kalıp şehir halkını ve hacıları yedirip içirdiğini ve onun bu davranışının birçok kabilenin Mekke- yi Mükerreme'ye gelerek Huzaa kabilesinin yanına yerleşmesini teşvik ettiğini zikretmektedir
KUREYŞ DÖNEMİ
Huzaa kabilesi belli bir dönem Mekke-yi Mükerreme yönetimini elinde tuttu, daha sonra yönetim yine Huzaa kabilesinden Halil b. Habeşiyye'ye geçti, vefat anı geldiğinde de Kâbe'nin bakım ve yönetimini, kızının kocası Kureyş'li Kusay b. Kilab ve oğullarına devretti; ancak bu duruma Huzaa kabilesi karşı Çıktı ve Kureyş'le aralarında anlaşmazlıklar ve kavgalar baş gösterdi. Sonunda Ya'mur b. Avn'in hakemliğine başvurdular, o da Kabe'nin hicabesinin ve Mekke-yi Mükerreme'nin yönetiminin Peygamberimiz (s.a.v)'in 4. kuşaktan dedesi Kusay b. Kilab'a verilmesini kararlaştırdı. Bu olay M. 5. asrın ortalarında gerçekleşmiştir. Kusay, yönetimi güzel bir şekilde idare etti,
"Darunnedve'yi inşa etti, idarî makamlar kurdu ve Kureyş'in birlik ve beraberliğini sağlamak maksadıyla bu makamları onlar arasında taksim etti. Ayrıca Mekke-yi Mükerreme işlerini tanzim etti, su kuyuları kazdı, Metaf yerlerini belirleyen çizgiler çektikten sonra Kâbe'nin alanına ev yapımına müsaade etti, her tarafta emniyet ve güven hakim oldu, bolluk arttı ve her yıl Mekke- yi Mükerreme'ye hac ibadetini eda etmek ve ticaret yapmak maksadıyla gelen kabilelerin sayısı arttı.
Kâbe yönetimi, Kusayoğullarında kalmaya devam etti; daha sonra başkanlık Peygamberimiz (s.a.v)'in dedesi Abdulmuttalip'e intikal etti. Abdulmuttalip çok güzel örnekler sergiledi. Mazlûma yardım etmek ve adaleti yaymak için Kablleleri "Hilfulfudûl - Erdemliler paktı"na davet etti ve izleri zamanla kaybolmuş olan Zemzem kuyusunu tekrar kazdı.
Onun döneminde Mekke-yi Mükerreme iki büyük olaya tanıklık etti: 1- Kâbe'yi yıkmak isteyen Habeş Kralı Ebrehe'nin yenilgisi. 2- Kainatın iftihar tablosu Peygamberimiz (s.a.v)'in doğumudur.